Prowadzenie lokalu gastronomicznego wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu wymagań oraz przepisów narzucanych w tej dziedzinie przez prawo. Kwestie takie jak oświetlenie, metraż, zapotrzebowanie na wodę, wentylacja itd. rozstrzygane są już na etapie projektowania lokalu.
Jednym z pomieszczeń, które w każdej restauracji jest niezbędne, jest toaleta. Zarówno te użytkowane przez gości, jak i te dla personelu muszą zapewniać niezbędne bezpieczeństwo oraz higienę. Bardzo ważne jest także zadbanie o szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami. W tym celu należy zadbać o to, by położenie oraz wyposażenie łazienek było zgodne z wymogami prawa.
Polskie przepisy dotyczące toalet znajdujących się w miejscach publicznych, w tym łazienek w restauracjach i kawiarniach, reguluje Główny Inspektorat Sanitarny, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. Zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku każdy budynek tego typu musi posiadać toaletę. Restauracje zaliczają się do takich obiektów.
Oczywiście nie precyzuje to, czy łazienka w lokalu gastronomicznym musi być dostępna dla klientów, czy tylko dla personelu. Dlatego warto od razu uściślić, że o ile w restauracji WC dla pracowników musi się znajdować, tak w przypadku gości być powinna - choć od tej reguły są odstępstwa.
Nie ma też żadnego przepisu, który by zakazywał ani zezwalał na korzystanie z tej samej toalety przez personel oraz gości lokalu. Jeżeli taki wymóg zostanie przez Inspekcję Sanitarną postawione, jest to po prostu dowolna interpretacja przepisów. Dlatego oprócz zapoznania się z ogólnymi wymogami warto skontaktować się z Sanepidem i wyjaśnić ewentualne wątpliwości.
Co ważne, przepisy nie precyzują, czy toaleta w kawiarni lub restauracji może być płatna. Choć nie jest to dobra praktyka (może zniechęcać gości do odwiedzania lokalu), nie jest ona zabroniona przez prawo. Wielu właścicieli małej gastronomii udostępnia łazienkę bezpłatnie dla swoich gości, decydując się jednocześnie na wprowadzenie symbolicznej opłaty dla osób ?z zewnątrz?.
Czy w lokalu gastronomicznym musi być toaleta? Okazuje się, że odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista. W razie wątpliwości należy skontaktować się z lokalnym Sanepidem, jednak można wskazać kilka podstawowych reguł.
W restauracji lub kawiarni musi być toaleta dla personelu. Obowiązkowe jest również posiadanie łazienki dla gości. Od reguły tej istnieją jednak dwa wyjątki.
Brak toalety w restauracji jest dopuszczalny, jeśli sprzedaje ona wyłącznie jedzenie na wynos. Toaleta w lokalu gastronomicznym nie musi znajdować się też w miejscach, które znajdują się w takich miejscach jak dworce, centra handlowe lub inny obiekty użyteczności publicznej. Goście mogą wówczas skorzystać z toalet obiektów publicznych.
Wyjątki te przestają jednak być wiążące, jeśli w danym lokalu serwuje się alkohol. W takiej sytuacji należy zapewnić klientom dostęp do łazienki - jedna powinna przypadać na około 20 gości.
Wymogi sanitarne dla lokalu gastronomicznego są bardzo precyzyjne i szczegółowe. Zgodnie z aktualnymi wymogami toalety dla gości muszą być wyposażone w przedsionki (wyjątkiem są te przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami). Te z kolei muszą być oddzielone od toalety ścianami pełnymi na całą wysokość pomieszczenia. W przedsionkach mogą znajdować się jedynie umywalki.
Co oczywiste, nie każdy obiekt jest przystosowany do tego, by prowadzić w nim restaurację czy kawiarnię zgodnie z wymogami Sanepidu. Jeżeli wygospodarowanie przestrzeni na toaletę jest niemożliwe, najlepiej skontaktować się z lokalną jednostką w celu znalezienia kompromisowego rozwiązania.
Przepisy regulują między innymi ilość toalet w restauracji. Zgodnie z prawem na 20 kobiet powinna przypadać minimum jedna misa ustępowa, a na 30 mężczyzn - jeden pisuar i jedna misa.
Jeśli jest to możliwe, w lokalu powinny znajdować się osobne toalety dla kobiet, mężczyzn oraz osób z niepełnosprawnościami. Jednak zgodnie z wymogami Sanepidu kawiarnie oraz małe lokale, w których mieści się maksymalnie 10 osób, mogą posiadać jedną, koedukacyjną toaletę.
Toaleta dla pracowników gastronomii jest czymś, co bezwzględnie musi się znajdować w każdym lokalu - niezależnie od jego rodzaju, umiejscowienia oraz wielkości. Prawo określa też, że musi być ona odpowiednio oznakowana i urządzona.
Zgodnie z przepisami, musi mieć ona odpowiednio wykończone powierzchnie - ściany oraz podłoga powinny być wykonane z materiałów, które łatwo jest utrzymać w czystości. Dodatkowo ściany do wysokości 2 metrów od ziemi muszą być pokryte nawierzchnią odporną na działanie wilgoci.
Wśród niezbędnego wyposażenia WC dla personelu musi się znaleźć mydło (najlepiej antybakteryjne) oraz ręczniki papierowe lub suszarka do rąk. Konieczne jest też zapewnienie podstawowych mediów takich jak oświetlenie oraz ciepła woda.
Dodatkowo toaleta dla pracowników powinna znajdować się na każdej kondygnacji. Wyjątkiem jest sytuacja, w której w lokalu jest mniej niż 10 pracowników. W takiej sytuacji łazienka może być zlokalizowana na kondygnacji sąsiadującej. W każdym przypadku odległość od miejsca pracy do toalety nie może przekraczać 75 m. Należy o tym pamiętać również w przypadku lokali znajdujących się w centrach handlowych. Pracownicy mogą wówczas korzystać z ogólnodostępnych łazienek, jednak kluczowe jest tutaj przestrzeganie wspomnianej odległości.
Bardzo ważne jest, by wejście do toalety prowadziło z drogi komunikacji ogólnej. Samo pomieszczenie powinno być wyposażone w pomieszczenie izolujące, tj. przedsionek. Powinna się z nim znajdować minimum jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary. Oprócz tego zarówno drzwi do samej toalety, jak i drzwi do przedsionka powinny zamykać się samoistnie.
W przypadku toalet dla klientów restauracji wiele przepisów pokrywa się z tymi dotyczącymi łazienek dla personelu. Chodzi tu między innymi o wejście od strony głównych dróg komunikacyjnych, szerokość przejść oraz niezbędne wyposażenie. Dodatkowo w toalecie dla gości musi znaleźć się tzw. pomieszczenie izolujące (przedsionek) oraz samoczynnie zamykające się drzwi.
Planując lokal, należy jednak pamiętać, że oprócz wspomnianej już proporcji 1:20 (jedna toaleta na 20 osób) powinno się wydzielić osobne toalety dla kobiet, mężczyzn oraz osób z niepełnosprawnościami. Jeżeli z jakiegoś powodu nie ma takiej możliwości, należy skontaktować się z Sanepidem. Pozwoli to znaleźć kompromisowe rozwiązanie, które pozwoli na zapewnienie gościom komfortu i bezpieczeństwa nawet w nietypowych warunkach.
Przepisy dokładnie regulują kwestię wyposażenia oraz wymiarów WC dla niepełnosprawnych w restauracji. W pomieszczeniu tym powinny panować warunki, które umożliwią osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich swobodne oraz samodzielne korzystanie z toalety.
W praktyce oznacza to, że w toalecie musi się znajdować przestrzeń manewrowa o wymiarach minimum 1,5 x 1,5 m. Dodatkowo drzwi nie mogą mieć progu, a ich szerokość musi wynosić co najmniej 90 cm.
W przypadku toalety dla osób z niepełnosprawnościami należy zadbać także o zamontowanie urządzeń sanitarnych na odpowiedniej wysokości:
Oprócz tego w toalecie dla osób z niepełnosprawnościami muszą znaleźć się takie sprzęty jak specjalne uchwyty, lustra uchylne oraz inne wyposażenie HoReCa dostosowane do specjalnych potrzeb klientów.
Zgodnie z zaleceniami GIS, oprócz podstawowych zasad higieny w czasie pandemii koronawirusa należy przestrzegać specjalnych zasad. Wiążą się one również z koniecznością uzupełnienia wyposażenia toalet o dodatkowe akcesoria łazienkowe dla gastronomii. Dotyczy to zarówno sanitariatów przeznaczonych dla gości, jak i dla personelu.
W przypadku łazienek w restauracjach przepisy regulują też wiele innych, nie zawsze oczywistych kwestii. Niektóre z nich dotyczą toalet pracowniczych, inne z kolei znajdują zastosowanie również w kwestiach dotyczących pomieszczeń dla gości.
Jak wspomniano, wejście do toalet (zarówno dla personelu, jak i dla gości) powinno prowadzić bezpośrednio od głównej drogi komunikacyjnej. Dodatkowo, zgodnie z wymogami, łazienka w restauracji musi mieć ściany wykonane z gładkich materiałów, które będzie łatwo utrzymać w czystości.
W kontekście łazienek warto wspomnieć także o pokoju dla rodzica z dzieckiem. Przepis ten jest stosunkowo nowy i precyzuje, że w każdym lokalu o powierzchni większej niż 100 metrów kwadratowych takie pomieszczenie musi się znaleźć. Jest ono przeznaczone nie tylko do przewijania dziecka, ale i do karmienia. Dlatego nie może być ono toaletą - musi być to całkiem oddzielne miejsce.
Wśród wymogów dotyczących toalet w lokalach gastronomicznych znajduje się też szereg przepisów dotyczących wymiarów pomieszczeń. Część z nich dotyczy pomieszczeń przeznaczonych dla gości, a część tych, z których korzystać ma personel.
Przede wszystkim, wymiary toalety w lokalu gastronomicznym powinny być wystarczające, by szerokość przejścia wzdłuż kabin wynosiła minimum 1,3 m. Dodatkowo odległość między kabinami a ścianą, na której znajdują się ewentualne pisuary nie może wynosić mniej niż 2 metry.
Dodatkowo wymiary toalety w restauracji powinny uwzględniać obecność niezbędnego przedsionka. Ten z kolei musi być na tyle duży, by zmieściła się w nim przynajmniej jedna umywalka z ciepłą oraz zimną wodą na każde trzy miski ustępowe bądź pisuary.
Wyposażenie toalety w lokalu gastronomicznym musi zapewniać odpowiedni komfort gościom restauracji, a jednocześnie umożliwiać utrzymanie higieny. Zgodnie z aktualnymi wymogami niezbędne są następujące akcesoria do toalety w restauracji:
- kosze na śmieci,
- bezdotykowe dozowniki na mydło,
- pojemniki na ręczniki papierowe, ewentualnie bezdotykowe suszarki z filtrem HEPA,
- pojemniki na papier toaletowy,
- preparaty do dezynfekcji rąk oraz stosowne dozowniki,
Oprócz niezbędnego wyposażenia warto w toalecie umieścić takie dodatkowe akcesoria jak:
- przewijaki dla niemowląt,
- odświeżacze powietrza oraz wkłady zapachowe do pisuarów,
- szczotki do WC.
Jak widać, przepisy dotyczące toalety w lokalu gastronomicznym są bardzo restrykcyjne i oznaczają konieczność dokładnego planowania już na etapie projektowania lokalu. W niektórych przypadkach wymogi te bywają trudne do spełnienia. Dotyczy to szczególnie restauracji lub kawiarni powstających w już istniejących budynkach. Problem pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z zabytkiem - dostosowanie łazienki bywa wówczas wyjątkowym wyzwaniem.
Nie oznacza to jednak, że nie jest możliwe wypracowanie kompromisowego rozwiązania. W takiej sytuacji należy po prostu skontaktować się z lokalną jednostką Sanepidu. Dzięki wskazówkom tej instytucji możliwe będzie otwarcie zgodnego z przepisami lokalu również w nietypowych warunkach. Niezależnie od miejsca, w którym powstaje toaleta w restauracji, w kwestiach wymagań i wyposażenia można liczyć na pomoc urzędników.
English
Český
Deutsch
Español
Français
Italiano
Український
Svenska
Română