Łazienka jest pomieszczeniem, w którym liczy się dosłownie każdy szczegół. Planując jej wystrój, należy zadbać o to, by korzystanie z łazienki było wygodne, ale także bezpieczne. W tym celu konieczne jest rozmieszczenie poszczególnych sprzętów w sposób przemyślany i logiczny. Jak zaplanować rozmieszczenie mebli i urządzeń sanitarnych w toalecie publicznej, by była możliwie przyjazna dla użytkownika oraz zgodna z przepisami? Odpowiedź na to pytanie kryje się w zasadach ergonomii.
Ergonomia jest dziedziną wiedzy zajmującą się przystosowywaniem narzędzi, mebli, przestrzeni oraz innych elementów codziennego życia do anatomicznych możliwości człowieka oraz środowiska, w którym się on znajduje. Celem ergonomii jest także zapobieganie dolegliwościom i schorzeniom spowodowanym przez korzystanie z nieodpowiednich lub źle ulokowanych sprzętów. Ergonomia łazienki oznacza więc sposób, w jaki powinny być rozmieszczone poszczególne elementy wyposażenia oraz takie ich usytuowanie, by między nimi zachowane były odpowiednie odległości.
Zasady ergonomii w łazience określają m.in. jakiej wielkości powinna być wolna przestrzeń, kierunek otwierania drzwi oraz na jakiej wysokości powinny być umieszczone urządzenia sanitarne i inne elementy wyposażenia. Warto kierować się tymi regułami, by jak najlepiej dopasować pomieszczenie do potrzeb osób zróżnicowanych pod względem wzrostu, wieku, płci czy stanu zdrowia. W efekcie stworzymy naprawdę funkcjonalną łazienkę, w której poszczególne urządzenia sanitarne będą rozmieszczone z zachowaniem podziału na konkretne strefy.
Tworzenie projektu łazienki, z której będzie można naprawdę wygodnie korzystać, najlepiej jest zacząć od podzielenia pomieszczenia na około cztery strefy. Przy ich wyznaczaniu należy pamiętać, by wziąć pod uwagę te elementy wnętrza, których położenia nie możemy lub nie planujemy modyfikować, takie jak piony wodno-kanalizacyjne, drzwi i ewentualne okna oraz gniazdka elektryczne.
Następnie należy podzielić łazienkę na część suchą oraz mokrą. W tej pierwszej znajdzie się strefa sanitarna, z toaletą i niezbędnymi akcesoriami, a także strefa przechowywania. W skład części mokrej wchodzi z kolei umywalka i przestrzeń wokół niej, a w niektórych ogólnodostępnych łazienkach również strefa kąpielowa z prysznicem lub wanną.
Oczywiście podział ten nie musi być wyraźnie zaznaczony na planie, ani w już urządzonym wnętrzu. Niekiedy stosuje się różnego rodzaju przepierzenia czy inne, bardziej symboliczne sposoby ich oddzielenia. Najlepszym pomysłem będzie jednak pozostawienie między nimi wolnej przestrzeni pozwalającej na swobodne przemieszczanie się.
Aby zapewnić optymalne dojście do każdej ze stref, warto rozmieścić je w określony sposób. Część sanitarna powinna znajdować się jak najbliżej wejścia. Dzięki temu osoba chcąca skorzystać z toalety nie musi pokonywać zbyt dużej odległości. Jednocześnie w miarę możliwości należy kierować się zasadą, by miska ustępowa nie była pierwszym elementem łazienki, jaki będziemy widzieć, gdy otworzymy drzwi. Trzeba przy tym pamiętać o odpowiednim sposobie ich otwierania - zawsze na zewnątrz.
Projekt ergonomicznej łazienki musi także uwzględniać wysokość montażu urządzeń sanitarnych. Przyjmuje się, że optymalny dystans od podłogi pokrywy muszli klozetowej i bidetu wynosi około 40-45 cm. Z kolei górna krawędź umywalki powinna znaleźć się na wysokości około 80-85 cm. Pojemnik na papier toaletowy najlepiej jest umieścić 70-75 cm nad podłogą.
Oczywiście wartości te należy odpowiednio zmodyfikować, gdy projektuje się łazienkę przeznaczoną dla osób niepełnosprawnych lub dzieci.
W przypadku łazienki w obiekcie użyteczności publicznej rozmieszczenie urządzeń sanitarnych określa przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Tym, co znacząco wpływa na rozmieszczenie urządzeń sanitarnych w toalecie publicznej, są normy dotyczące podziału pomieszczenia. Jednocześnie ich rozkład musi być dopasowany do przebiegu najważniejszych instalacji, np. pionu wodno-kanalizacyjnego. Nawet w małej łazience konieczne jest rozdzielenie przestrzeni na dwie części. Zgodnie z przepisami, bezpośrednio z ciągu komunikacyjnego wchodzi się do przedsionka. Jedynymi urządzeniami sanitarnym, które mogą się w nim znajdować, są umywalki wraz z niezbędnymi akcesoriami (suszarki do rąk, pojemnik na ręczniki, dozowniki). Tutaj mogą się również znajdować gniazda elektryczne. Przedsionek ten musi być oddzielony od pozostałej części łazienki pełnymi ścianami na całą wysokość pomieszczenia, tak samo jak w przypadku przegrody między toaletą damską i męską.
Jeśli w łazience znajduje się więcej niż jeden ustęp, powinny się one znaleźć w specjalnych kabinach. Prowadzące do nich drzwi muszą otwierać się na zewnątrz i mieć szerokość minimum 80 cm (lub 90 cm w przypadku kabiny dla osób niepełnosprawnych); ich górna krawędź powinna znaleźć się 200 cm nad podłogą. Wyjątkiem są toalety dla dzieci w przedszkolach i szkołach, gdzie minimalna wysokość drzwi to 150 cm. Z kolei między podłogą a dolną krawędzią drzwi musi znaleźć się prześwit o wysokości ok. 15 cm. Minimalna długość kabiny to 110 cm, a szerokość - 100 cm.
Podane wartości muszą być przestrzegane niezależnie od wielkości wnętrza. Dzielące poszczególne sprzęty odległości w małej łazience muszą być takie same, jak w bardziej przestronnym miejscu. Dlatego tworząc projekt łazienki, trzeba wziąć pod uwagę to, czy pomieszczenie, w którym planujemy urządzić toaletę daje w ogóle taką możliwość. Jeśli bowiem nie będzie spełniać ona niezbędnych norm, może nie zostać dopuszczona do użytku podczas kontroli.
Dokładne rozmieszczenie urządzeń sanitarnych i odległości między nimi nie zawsze są jasno określone w przepisach. Na przestrzeni lat powstało jednak wiele zaleceń, opracowanych na podstawie doświadczeń architektów projektujących przestrzenie w budynkach użyteczności publicznej. W praktyce jednak może to zależeć od rodzaju budynku, grupy docelowej (inaczej rozmieszczone będą urządzenia sanitarne i armatura w łazience dla dorosłych, dzieci lub osób niepełnosprawnych) oraz takich kwestii, jak umiejscowienie pionów wodno-kanalizacyjnych.
Projektując łazienkę, trzeba wziąć pod uwagę, jakie powinny być standardowe odległości między poszczególnymi sprzętami, a także ile wolnego miejsca przed urządzeniami sanitarnymi musi się znajdować, by można było z nich wygodnie korzystać i swobodnie się przemieszczać od jednego do innego urządzenia sanitarnego. Jak to wygląda w przypadku konkretnych urządzeń?
To, na jakiej wysokości jest umywalka, zależy przede wszystkim od docelowej grupy użytkowników. W przypadku standardowego wyposażenia toalety dla osób dorosłych zaleca się instalowanie umywalki na wysokości około 85 cm.
Ważne jest też to, ile miejsca przed umywalką należy zostawić, by zapewnić użytkownikom swobodę ruchów i przemieszczania się. Przyjmuje się, że należy zachować wolną przestrzeń o wymiarach około 100x70 cm.
Umieszczając dwie umywalki obok siebie, trzeba pamiętać, że odległość między nimi powinna wynosić minimum 30 cm. Dotyczy to nie tylko urządzeń podwieszanych czy wolnostojących; w przypadku modeli nablatowych czy wpuszczanych krawędź umywalki nadwieszona nad blatem również musi znaleźć się we wspomnianej odległości od innej, zainstalowanej na tym samym blacie. Z kolei umieszczając WC obok umywalki, należy zachować odstęp min. 20 cm. Oczywiście są od tej reguły pewne wyjątki, takie jak komplety, w których umieszcza się umywalkę nad sedesem w taki sposób, by woda z niej trafiała bezpośrednio do rezerwuaru.
Bardzo ważna dla komfortu użytkowania jest też szerokość umywalki i odległość jej krawędzi od ściany. Przyjmuje się, że powinna wynosić ona minimum 30 cm. Oczywiście należy ją odpowiednio zwiększyć, jeśli planujemy montaż stojącej baterii. Jeśli jednak zależy nam na maksymalnej oszczędności miejsca, o wiele lepszym rozwiązaniem będzie ścienna bateria umywalkowa.
Prawidłowa wysokość miski ustępowej ma ogromne znaczenie dla komfortu jej użytkowania. Trzeba przy tym pamiętać, że wysokość toalety nie może być zbyt duża. Wymiary określone w przepisach stanowią pewien kompromis między tym, co najbardziej korzystne z punktu widzenia fizjologii, a udogodnieniami dla osób, które mogą mieć problem ze swobodnym wstawaniem lub siadaniem. Przyjmuje się, że w przypadku łazienek dla dorosłych górna krawędź miski ustępowej powinna znaleźć się na wysokości około 40-45 cm. Wartość ta będzie o ok. 8 m wyższa w przypadku miski WC w toalecie dla niepełnosprawnych.
Wolna przestrzeń umożliwiająca wygodne korzystanie z miski WC oraz przemieszczanie się powinna mieć długość minimum 60-80 cm oraz szerokość 80 cm. Dotyczy to zarówno miski ustępowej umieszczonej w wydzielonej kabinie, jak i w otwartej przestrzeni łazienki.
Minimalna odległość tylnej krawędzi WC od ściany musi wynosić 20 cm. Z kolei przestrzenie między nią a innymi sprzętami powinny mieć szerokość:
Pisuar z reguły jest nieco mniejszym urządzeniem niż np. miska ustępowa czy bidet. Również wolne miejsce przed pisuarem nie musi mieć tak dużych wymiarów. W zupełności wystarczająca jest przestrzeń o wymiarach około 70x50 cm. Miejsce na pisuar powinno być tak dobrane, by jego odległość od innych sprzętów wynosiła około 20 cm, niezależnie od ich rodzaju.
Wysokość montażu suszarki do rąk również zależy od grupy docelowej danego pomieszczenia higieny. Za uśrednioną wartość przyjmuje się jednak około 110 cm od jej dolnej krawędzi do podłogi. W przypadku toalet dla niepełnosprawnych wysokość suszarki do rąk nie powinna przekraczać 95-100 cm, podobnie jak w łazienkach dla dzieci. W łazienkach pozbawionych udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami mogą być one umieszczone nieco wyżej - 115-120 cm powyżej poziomu podłogi.
Takie same wymiary dotyczą dozowników na papier do rąk i dozowników mydła. To, na jakiej wysokości znajdzie się ten ostatni, zależy również od wysokości umywalki. Pojemniki na mydło lub płyny do dezynfekcji powinny być umieszczone około 20 cm nad jej górną krawędzią.
To, na jakiej wysokości uchwyt na papier toaletowy powinien się znaleźć, nie zależy od jego rodzaju. Zarówno wtedy, gdy ma postać pojemnika, jak i haczyka, na którym wiesza się standardową rolkę, powinien znajdować się na wysokości około 80-90 cm od podłogi.
W przeciwieństwie do tego, na jakiej wysokości papier toaletowy zostanie umieszczony, nie istnieją konkretne reguły dotyczące strony, po której należy go powiesić. Najczęściej pojemniki montuje się po prawej stronie, by ułatwić wyciąganie papieru osobom praworęcznym; nie jest to jednak niezbędne i nie ma wpływu na funkcjonalność łazienki.
Przewijaki dla niemowląt obecnie umieszczane są w większości ogólnodostępnych toalet. Zdarza się też, że montuje się je w osobnym pomieszczeniu przeznaczonym dla rodzica z dzieckiem. To, na jakiej wysokości przewijak się znajdzie, bezpośrednio przekłada się na wygodę rodzica oraz bezpieczeństwo niemowlęcia.
Optymalną dla przewijaka wysokością będzie odległość ok. 90 cm od podłoża. W jego bezpośrednim sąsiedztwie warto też umieścić dodatkowe elementy, takie jak uchwyty na torbę czy pojemnik na jednorazowe chusteczki.
Decydując o tym, jak zagospodarowana będzie przestrzeń w toalecie, należy zawsze wziąć pod uwagę to, kto będzie z niej korzystać. Projektując łazienkę w miejscu, w którym głównymi użytkownikami będą dzieci czy osoby z niepełnosprawnościami, należy zadbać o to, by wysokość, na jakiej znajdą się urządzenia sanitarne oraz odległości między nimi dopasować do ich szczególnych potrzeb.
W przypadku łazienek dla osób starszych należy kierować się podobnymi zasadami, co w przypadku najbardziej wymagających pomieszczeń dla niepełnosprawnych. Seniorzy często mają problemy z poruszaniem się, a obecność rozwiązań takich jak poręcze czy nieco wyżej zamontowana miska WC będą dla nich dużym ułatwieniem.
W przypadku łazienek dla dzieci w szkołach, przedszkolach czy innych podobnych miejscach wysokość montażu poszczególnych urządzeń sanitarnych musi być dopasowana do wzrostu użytkowników. Oczywiście bierze się pod uwagę uśrednione wartości dla danej grupy wiekowej, Im dzieci starsze, tym wyżej należy umieścić różne sprzęty. Przykładowo, WC dla przedszkolaków należy zamontować na wysokości około 35 cm; jeśli z łazienki mają korzystać głównie nastolatki, krawędź toalety powinna znaleźć się około 40 cm od podłogi. Z kolei optymalna wysokość umywalki dla sześciolatków to około 55 cm, a dla młodzieży w wieku 12-15 lat - około 85 cm, podobnie jak w przypadku łazienek dla dorosłych.
Planowanie rozmieszczenia urządzeń sanitarnych dla osób niepełnosprawnych należy zacząć od drzwi wejściowych do łazienki. Powinny one mieć około 90 cm szerokości, by można było łatwo przez nie przejechać na wózku inwalidzkim. Jednocześnie niewskazana jest zbyt duża szerokość; przekłada się to bowiem na większy ciężar skrzydła drzwiowego, co może znacznie utrudniać ich otwieranie i zamykanie.
Poszczególne elementy wyposażenia łazienek stworzonych na miarę potrzeb osób niepełnosprawnych powinny znajdować się na nieco innej wysokości niż urządzenia w standardowych toaletach. Misę sedesową należy umieścić nieco wyżej, by ułatwić przesianie się na nią z wózka i na odwrót; zaleca się, by odległość jej górnej krawędzi od podłogi wynosiła około 45-47 cm. Odwrotna sytuacja dotyczy wysokości, na jakiej umywalka dla niepełnosprawnych powinna być zamontowana, by można było z niej swobodnie korzystać ? zalecana odległość od podłogi to ok. 70-80 cm.
Nie można też zapominać o odpowiedniej odległości między poszczególnymi sprzętami. Na środku toalety musi znajdować się wolna przestrzeń pozwalająca na swobodne manewrowanie wózkiem. Jej minimalne wymiary to 150x150 cm; nie powinna być ona jednak zbyt duża - wbrew pozorom, może to utrudnić przemieszczanie się między strefami, a w dodatku zwiększa ryzyko wypadku. Jednocześnie odległości między miską WC a umywalką lub innymi urządzeniami sanitarnymi powinny wynosić nie mniej niż 95 cm.
Zaprojektowanie ergonomicznej i zgodnej z obowiązującymi przepisami toalety w miejscu publicznym bywa prawdziwym wyzwaniem. Szczególnie trudne jest to w przypadku, gdy adaptuje się na ten cel pomieszczenia w już istniejącym, np. zabytkowym budynku.
Dużym ułatwieniem w tej sytuacji jest urządzenie łazienki z użyciem sprzętów i akcesoriów zaprojektowanych i wyprodukowanych w taki sposób, by spełniały wszystkie aktualne normy. Jednocześnie w Faneco doskonale zdajemy sobie sprawę, że dokładne przestrzeganie przepisów nie wystarczy, by łazienka była naprawdę wygodna i przyjazna dla użytkownika. Dlatego tworząc nasze sprzęty, bierzemy pod uwagę szereg dobrych praktyk, którymi kierują się doświadczeni architekci wnętrz. Oznacza to, że wybierając wyposażenie sanitarne Faneco, nie musisz się martwić nie tylko o wyniki niezbędnych kontroli, ale także zadowolenie oraz bezpieczeństwo użytkowników toalety.
English
Český
Deutsch
Español
Français
Italiano
Український
Svenska
Română