Toalety w miejscach publicznych do niedawna kojarzyły się z mało przyjaznymi dla użytkowników miejscami. W wielu tego typu obiektach trudno było zachować odpowiedni poziom higieny. Obecnie jednak muszą spełnić one szereg określonych przepisami prawa wymogów, by być dopuszczonymi do użytku. Jakie są podstawowe zasady projektowania toalet w budynkach użyteczności publicznej i jakie elementy wyposażenia powinny się w nich znaleźć?

Toalety w budynkach użyteczności publicznej

Sposób, w jaki musi być zaprojektowana toaleta w budynku użyteczności publicznej, zależy przede wszystkim od tego, jakiego rodzaju jest to obiekt. Inne wymogi musi spełnić bowiem łazienka w biurowcu lub urzędzie, a inne - w obiekcie handlowym lub szpitalu. W każdym z tych miejsc natężenie ruchu jest bowiem nieco inne, podobnie jak grupa użytkowników.

W zależności od tego, kto ma z danej toalety korzystać - czy będą to głównie kobiety, mężczyźni, dzieci czy osoby z niepełnosprawnościami - należy zadbać o ich szczególne potrzeby, tworząc miejsce, które będzie zapewniało bezpieczeństwo, higienę oraz najwyższy komfort użytkowania.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, toalety w budynkach użyteczności publicznej są pomieszczeniami higienicznosanitarnymi, które muszą spełniać określone normy dotyczące:

•  liczby ustępów i umywalek,
•  wielkości pomieszczeń oraz kabin,
•  obecności osobnych toalet dla kobiet i mężczyzn,
•  niezbędnych elementów wyposażenia.

Ilość toalet w budynkach użyteczności publicznej

Ilość toalet w budynkach użyteczności publicznej również jest określona w Rozporządzeniu. Zależy ona przede wszystkim od liczby osób znajdujących się w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, jak również powierzchni obiektu.

W każdym ustępie ogólnodostępnym powinna znajdować się minimum jedna miska ustępowa na każde 20 osób w toaletach damskich, a także jedna miska ustępowa oraz jeden pisuar na każde 30 osób w łazience męskiej. Oprócz tego w każdym pomieszczeniu powinna znajdować się minimum jedna umywalka na każde 20 osób. Liczba ta może ulec zmianie w przypadku np. niektórych zakładów pracy. Wówczas to, ile toalet w budynku użyteczności publicznej danego typu jest niezbędnych, określają specyficzne przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ustęp powinien znajdować się na tej samej kondygnacji co pomieszczenia, w których przebywają ludzie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy liczba osób na niej przebywających jest mniejsza niż 10. Wówczas toalety mogą znajdować się na najbliższej, wyższej bądź niższej kondygnacji.

Warto też wspomnieć, że nie w każdym budynku użyteczności publicznej konieczne jest umieszczanie toalety, z której mogą korzystać np. klienci czy interesanci. Nie ma takiego obowiązku w przypadku budynków obsługi bankowej, handlowych lub usługowych o powierzchni mniejszej niż 100 metrów kwadratowych. Dodatkowo, jeśli w pomieszczeniach przebywa na stałe mniej niż 10 osób, dopuszczalne jest urządzenie wspólnej toalety, bez konieczności rozdzielania na męską i damską.

Toalety w budynkach użyteczności publicznej - zasady projektowania

Rozporządzenie precyzuje również niektóre zasady projektowania toalet w budynkach użyteczności publicznej. Każde pomieszczenie tego typu musi:

•  mieć wejście bezpośrednio z dróg komunikacji ogólnej;
•  mieć wysokość minimum 2,5 metra;
•  być wyposażone w przedsionek, oddzielony od pomieszczenia z ustępami ścianami na całą wysokość od podłogi do sufitu; w przedsionku mogą znajdować się jedynie umywalki;
•  mieć zainstalowane odpowiednie drzwi - wejściowe o szerokości minimum 0,9 m, prowadzące do kabin ustępowych - otwierane na zewnątrz, o szerokości minimum 0,8 m - oraz prowadzące do kabin przystosowanych dla osób z niepełnosprawnościami, mające min. 0,9 m szerokości. Drzwi nie mogą być przesuwane ani składane; muszą też zamykać się samoistnie;
•  zawierać przegrody oddzielające ustępy damskie od męskich, mające postać pełnych ścian na całą wysokość pomieszczenia;
•  być wyposażone w miski ustępowe, które muszą być umieszczane w oddzielnych kabinach. Wymiary kabin muszą wynosić minimum 100x110 cm. Wysokość ścian i drzwi nie może być mniejsza niż 2 metry, przy uwzględnieniu prześwitu nad podłogą o wysokości min. 15 cm. Wyjątkiem są toalety w żłobkach, przedszkolach, klubach dziecięcych oraz innych obiektach opieki przedszkolnej, w których dopuszcza się ścianki i drzwi o wysokości minimum 150 cm;
•  posiadać wentylację grawitacyjną lub mechaniczną w przypadku ustępów z oknem oraz jedną kabiną. W innym przypadku konieczne jest stosowanie wentylacji włączanej automatycznie lub mechanicznej o działaniu ciągłym;
•  posiadać wpusty kanalizacyjne podłogowe wraz z syfonem, a także armaturę czerpalną ze złączką do węża (w przypadku pomieszczeń, w których znajdują się więcej niż 4 kabiny ustępowe lub pisuar).

W przypadku toalet w budynkach użyteczności publicznej określone zasady projektowania dotyczą również pomieszczeń przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnościami. Przystosowanie toalet dla ich potrzeb powinno odbywać się poprzez:

•  zapewnienie przestrzeni manewrowej dla wózków inwalidzkich, mającej wymiary min. 150x150 cm;
•  brak barier architektonicznych takich jak progi w drzwiach wewnątrz pomieszczeń lub na trasie dojazdu do nich;
•  instalację odpowiednio przystosowanych sprzętów, takich jak armatura łazienkowa, minimum jedna deska ustępowa oraz umywalka;
• zastosowanie sprzętów ułatwiających korzystanie z urządzeń higienicznosanitarnych, takich jak odpowiednie poręcze i uchwyty.

Do bardzo ważnych kwestii należy również uwzględnienie odpowiednich materiałów wykończeniowych. Zarówno ściany, jak i posadzki musza być wykonane z materiałów zmywalnych oraz nienasiąkliwych. W przypadku podłóg nie mogą być one śliskie, nawet gdy znajduje się na nich woda.

Choć przepisy dość precyzyjnie określają zasady projektowania toalety w budynkach użyteczności publicznej, warto także pamiętać o pewnych dobrych, choć nieobowiązkowych praktykach. Przykładowo, choć nie reguluje tego żaden zapis prawny, warto przystosować przynajmniej jedną kabinę ustępową i umywalkę do potrzeb dzieci, poprzez zainstalowanie mniejszych sanitariatów na odpowiednich wysokościach. Jest to szczególnie ważne w takich miejscach jak galerie handlowe, lotniska, dworce, kina czy obiekty sportowe.

Zasady użytkowania toalet w budynkach użyteczności publicznej

Użytkowanie toalet w budynkach użyteczności publicznej musi być nie tylko komfortowe, ale i bezpieczne dla zdrowia. Aby ułatwić użytkownikom przestrzeganie zasad higieny na odpowiednim poziomie, należy zadbać o kilka rozwiązań.

Do podstawowych zasad użytkowania toalet w budynkach użyteczności publicznej należy:

1. Unikanie dotykania deski sedesowej oraz siadania bezpośrednio na niej - rozwiązaniem może być umieszczenie w kabinach dozowników na specjalne, jednorazowe nakładki na deski;
2. Unikanie dotykania bezpośrednio przycisku spłuczki - aby wyeliminować taką konieczność, można zainstalować spłuczki bezdotykowe, działające dzięki fotokomórce;
3. Niedopuszczanie do sytuacji, w której torby lub ubrania będą postawione na podłodze kabiny - należy zadbać o odpowiednią liczbę wieszaków i haczyków w kabinie.

W ogóle warto unikać sytuacji, w której dotyka się sprzętów takich jak krany, dozowniki na mydło czy podajniki papieru. Dlatego aby ułatwić higieniczne korzystanie z toalety, warto zainwestować w rozwiązania bezdotykowe. Wiele z nich stanowi dodatkowe ułatwienie dla personelu - oznacza bowiem mniejszy bałagan oraz bardziej ekonomiczne zużycie mydła lub ręczników papierowych.

Wyposażenie toalety we wszelkie możliwe udogodnienia nie oznacza jednak, że będą one wykorzystywane w należyty sposób. Jeśli zostaną one niewłaściwie rozmieszczone, wiele osób może je przeoczyć; oprócz tego korzystanie z nich może być po prostu niekomfortowe. Dlatego wyjątkowo ważne jest zadbanie o to, by projekt toalety publicznej był tworzony w taki sposób, by stworzyć maksymalnie ergonomiczną i bezpieczną przestrzeń.

Konieczne jest też zadbanie o to, by korzystanie z poszczególnych elementów wyposażenia nie wiązało się z ryzykiem wypadku. W tym celu należy zadbać o ukrycie takich elementów jak pracujące rury (z wyjątkiem łączących się z armaturą końcówek) czy kable. Niezbędne jest także ukrycie lub odpowiednie zabezpieczenie ostrych krawędzi - szczególnie w toalecie przystosowanej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami lub dzieci.

Wyposażenie toalet w budynkach użyteczności publicznej

Oprócz kwestii takich jak liczba mis ustępowych czy odpowiednie wymiary pomieszczeń, konieczne jest zadbanie również o obecność odpowiednich sprzętów. Niezbędne wyposażenie toalet w budynkach użyteczności publicznej to nie tylko sedesy czy umywalki, ale także:

•  dozowniki do mydła (w płynie, pianie bądź żelu),
•  pojemniki na papier toaletowy,
•  dozowniki ręczników papierowych lub suszarki do rąk,
•  kosze na śmieci,
•  szczotki do WC,
•  dozowniki i preparaty do dezynfekcji rąk,
•  odświeżacze powietrza,
•  wkłady zapachowe do toalet oraz pisuarów,
•  przewijaki dla niemowląt.

Oczywiście przepisy nie wymagają umieszczania w toaletach wszystkich wymienionych wyżej elementów. Nie należy się jednak ograniczać wyłącznie do tego, co obowiązkowe. W trosce o najwyższy poziom komfortu i prywatność użytkowników warto zadbać o rozwiązania, które - choć nie są wymagane żadnymi przepisami - czynią łazienkę miejscem o wiele bardziej przyjaznym użytkownikom. Należą do nich także takie elementy jak muzyka lub inne tło dźwiękowe tłumiące krępujące odgłosy, a także wykorzystanie elementów wyposażenia wyróżniających się przyjemnym dla oka wzornictwem. Warto też zadbać o instalację sprzętów, które dobrze wyglądają i są łatwe do utrzymania w czystości, jak np. sanitariaty ze stali nierdzewnej. Znacznie poprawia to komfort korzystania z toalety w miejscu publicznym, a co za tym idzie - na odbiór całego obiektu przez użytkowników.

Czytaj także:

• Jak wybrać przewijak do toalety publicznej
• Toaleta dla niepełnosprawnych - zasady projektowania, przepisy, wytyczne
• Uchwyty dla niepełnosprawnych
• Styl japoński (japandi) w toaletach publicznych
• Sławojki vs Inteligentne toalety
• Toaleta w restauracji - wymagania, projekt, wyposażenie