Toalety w miejscu pracy, w biurze - zasady projektowania, przepisy, wytyczne

Toalety należą do tych pomieszczeń, które obowiązkowo muszą znaleźć się w każdym biurze oraz miejscu pracy. Przepisy dokładnie określają takie kwestie jak ich liczba, odległość od stanowisk oraz wyposażenie. Dlatego aby zapewnić pracownikom odpowiednie warunki sanitarne, należy się z nimi dokładnie zapoznać.

Toalety w miejscu pracy

Odpowiednio wyposażona toaleta w miejscu pracy wpływa w znacznym stopniu na zadowolenie i komfort pracowników. Dzięki nim firma jest odbierana jako dbająca o zatrudnione w niej osoby, co przekłada się bezpośrednio na opinie na jej temat. To jeden z tych elementów, które sprawiają, że dane miejsce pracy może być postrzegane jako atrakcyjne lub nie. Dlatego konieczne jest zadbanie nie tylko o wymagane przepisami elementy wyposażenia toalety w miejscu pracy, ale i estetyczny i ergonomiczny projekt pomieszczenia.

Dodatkowo odpowiednia odległość od toalety w miejscu pracy przyczynia się do zwiększenia efektywności pracy. W sytuacji, gdy pracownik może zaspokoić potrzeby fizjologiczne w dowolnym momencie, bez konieczności pokonywania dużych odległości oraz czekania w kolejkach, może on się lepiej skupić na wykonywaniu swoich obowiązków.

Poprawa komfortu pracy następuje także wtedy, gdy łazienka jest dodatkowo wyposażona w prysznic. Choć zapewnienie go jest koniecznością w przypadku miejsc, w których wykonywana jest praca fizyczna, warto rozważyć ich instalację także w łazienkach biurowych. Szczególnie personel mający bezpośredni kontakt z klientami powinien mieć możliwość odświeżenia się przed pracą. Jest to ważne nie tylko latem - takie rozwiązania doceniają również osoby, które np. dojeżdżają do pracy na rowerach.

Toalety w miejscu pracy - przepisy

Zgodnie z przepisami, toalety w miejscu pracy muszą być przede wszystkim łatwo dostępne oraz stale otwarte. Pomieszczenie może być otwierane na klucz lub specjalną kartę, jednak w takiej sytuacji powinni je posiadać wszyscy pracownicy.

Łatwy dostęp do toalety w rozumieniu prawa pracy oznacza przede wszystkim:

odpowiednią odległość - toaleta dla personelu według przepisów nie może znajdować się w odległości większej niż 75 od stanowiska pracy. Wyjątkiem są sytuacje, w których praca wykonywana jest na zewnątrz. Wówczas odległość od stanowiska do toalety może wynosić do 125 metrów.
umiejscowienie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w tym samym budynku co miejsce pracy. Prawo dopuszcza sytuację, w której znajdują się one w innym budynku - wówczas te muszą być połączone przejściem eliminującym konieczność wychodzenia na zewnątrz. Jeśli przechodzi się między pomieszczeniami ogrzewanymi, również przejście musi być ogrzewane.
umieszczenie toalet na każdym piętrze, na którym znajdują się pracownicy. Wyjątkiem są te kondygnacje, na których pracuje poniżej dziesięciu osób. Według przepisów, wystarczy wówczas dostęp do toalet w zakładzie pracy znajdujących się na najbliższym piętrze.

Dodatkowo należy umożliwić pracownikom wchodzenie do łazienek bezpośrednio z ciągów komunikacyjnych. Jednocześnie toalety w biurze muszą być odseparowane od nich pomieszczeniem, w którym znajdują się umywalki. Idealną sytuacją jest także wyposażenie łazienek w samoczynnie zamykające się drzwi.

W kwestii toalet kodeks pracy określa również, że pomieszczenie, w którym znajduje się łazienka, musi być:

ogrzewane,
wentylowane zgodnie z aktualnymi normami budowlanymi,
dobrze oświetlone,
nie niższe niż 2,2 m,
wyłożone (ściany i podłogi) płytkami ceramicznymi lub gresem odpornym na działanie wilgoci.

Zgodnie z kodeksem pracy, swobodne korzystanie z toalety, która jest łatwo dostępna i odpowiednio wyposażona, to jedno z podstawowych praw pracowników. Nie można powyższych kwestii zaniedbać - jeśli tak się stanie, zgodnie z prawem personel ma prawo odmówić wykonywania obowiązków zawodowych. W sytuacji, w której nie ma możliwości zapewnienia takiego pomieszczenia (na przykład w przypadku pracy wykonywanej na zewnątrz) przepisy dopuszczają stosowanie toalet przenośnych.

Toalety w miejscu pracy - warunki techniczne

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury pomieszczenia przeznaczone na toalety w miejscu pracy muszą spełniać konkretne warunki techniczne. Określone zostały minimalne wymiary pomieszczenia, szerokość drzwi, wysokość ścian i przegród oraz inne kwestie.

Pojedyncza kabina ustępowa (tzw. ustęp wydzielony) w toalecie, która nie jest dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, musi mieć szerokość minimum 90 cm. Przed miską ustępową musi być wolna przestrzeń o wymiarach min. 90x60 cm w rzucie poziomym. W przypadku toalety w pracy możliwy jest montaż umywalek w kabinach ustępowych. W takiej sytuacji wspomniana powierzchnia spełnia również funkcję przestrzeni przed umywalką.

Drzwi - zarówno do ustępu, przedsionka, jak i całej łazienki - muszą otwierać się na zewnątrz pomieszczenia. Ich minimalna szerokość to 0,8 metra (0,9 w przypadku toalet dla osób z niepełnosprawnościami), a wysokość - 2 metry. Dodatkowo muszą być wyposażone w otwory znajdujące się w ich dolnej części. Przekrój otworów musi mieć powierzchnię minimum 220 cm kwadratowych.

Przedsionek musi być oddzielony od pomieszczenia z kabinami ścianami o pełnej wysokości. Można w nim montować jedynie umywalki. Podobnie przegrody oddzielające ustępy damskie od męskich muszą być pełnymi ścianami na całą wysokość pomieszczenia.

Inne warunki techniczne, które toalety dla pracowników muszą spełniać, zostały sprecyzowane w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r.; zgodnie z nim w przypadku jednostronnego umieszczenia kabin ustępowych szerokość przejścia obok nich musi wynosić minimum 1,3 metra. Z kolei w pomieszczeniach, w których naprzeciwko kabin mają znajdować się pisuary lub rzędy kabin ustawione są naprzeciwko siebie, szerokość przejścia nie powinna być mniejsza niż 2 metry.

Planując montaż toalety w pracy w sposób zgodny z przepisami, należy pamiętać, że określają one zaledwie minimum niezbędne do poruszania się w pomieszczeniach. W praktyce, jeśli to tylko możliwe, przestrzenie w łazience powinny być większe - szczególnie w kabinach.

Ilość toalet w miejscu pracy

Ilość toalet w miejscu pracy musi być dopasowana do liczby pracowników. Planując ją, trzeba wziąć pod uwagę, czy pracownikami są same kobiety, sami mężczyźni, czy osoby każdej płci. Podobnie jak szatnie, sanitariaty, umywalnie czy pomieszczenia z prysznicem muszą być bowiem oddzielne dla kobiet i mężczyzn.

To, ile toalet przypada na pracowników, zależy więc od ich liczby oraz płci. Zgodnie z § 28 rozporządzenia:

?1. Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
2. Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych?.

Istotna jest również nie tylko ilość toalet dla pracowników. Przepisy regulują także kwestie umywalni. W przypadku pracowników administracyjno-biurowych w łazience musi znajdować się jedna umywalka na 30 mężczyzn oraz jedna na 20 kobiet. Z kolei w przypadku prac brudzących (w tym budowlanych) oraz związanych z narażeniem na kontakt ze szkodliwymi substancjami jedna umywalka powinna przypadać na maksymalnie pięć osób.

W zakładach pracy, w których powinny znajdować się prysznice, jedna kabina nie powinna przypadać na więcej niż osiem osób. Z kolei w miejscach, w których podczas pracy personel jest narażony na kontakt z substancjami zakaźnymi, promieniotwórczymi, drażniącymi, uczulającymi, pylącymi lub o nieprzyjemnym zapachu należy zapewnić minimum jedną kabinę na każde pięć osób.

Toalety w miejscu pracy - wytyczne sanitarne

Zgodnie z wytycznymi sanitarnymi opisane powyżej wymiary toalety w biurze powinny pozwalać na swobodne poruszanie się jej wnętrzu. Ważna jest jednak także wysokość pomieszczenia. Nie powinna być ona mniejsza niż 2,5 metra. W przypadku umiejscowienia toalety na poddaszu, w suterenie lub piwnicy może być ona niższa - przepisy dopuszczają obniżenie jej do 2,2 m, pod warunkiem, że jest ona wyposażona w wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną lub wywiewną.

Istnieją także wytyczne dotyczące wysokości montażu toalety w pracy. Normy określają także to, na jakiej wysokości muszą znajdować się inne elementy wyposażenia, takie jak pojemniki na ręczniki do rąk czy armatura łazienkowa. Przykładowo, wysokość montażu toalety w biurze lub innym zakładzie pracy musi być tak dobrana, by deska sedesowa znajdowała się 40 cm nad podłożem.

Wspólna toaleta dla pracowników i klientów

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w zakładach pracy oraz budynkach użyteczności publicznej muszą znajdować się ogólnodostępne ustępy. Mogą być to wspólne toalety dla pracowników i klientów - w przypadku przestrzeni biurowych nie ma konieczności wyznaczania osobnych pomieszczeń dla personelu.

Zgodnie z Rozporządzeniem, toalety w miejscu pracy mogą być koedukacyjne jedynie w miejscach, w których na jednej zmianie pracuje mniej niż 10 osób.

Projekt łazienki w miejscu pracy

Dobry projekt łazienki w miejscu pracy kładzie nacisk nie tylko na spełnienie wymagań określonych w przepisach. Szczególnie ważne jest, by pomieszczenie było higieniczne i bezpieczne. W tym celu wszystkie materiały wykończeniowe oraz elementy wyposażenia muszą być łatwe do utrzymania w czystości. Do dobrych rozwiązań należą między innymi:

wykończenie ścian płytkami lub farbami hydrofobowymi, które są odporne na wodę, pleśń i plamy,
wytrzymałe i wodoodporne materiały, np. gres czy beton architektoniczny,
armatura podtynkowa - nie powstaje na niej nieestetyczny osad z kamienia,
bezkołnierzowe miski ustępowe - w tego rodzaju sedesach nie znajdują się trudno dostępne zakamarki, dzięki czemu są łatwiejsze do utrzymania w czystości.

Projekt łazienki w pracy powinien zakładać nie tylko niezbędne minimum. Ważne jest dopasowanie wyposażenia do specyfiki firmy oraz personelu. Przykładowo, jeśli wśród pracowników są młodzi rodzice lub z toalety mogą korzystać też klienci, warto w niej umieścić takie sprzęty jak przewijaki ścienne składane.

Coraz więcej firm decyduje się także na włączenie do projektu łazienki w biurze takich sprzętów jak toalety myjące, baterie z termostatem czy spłukiwane bez użycia wody pisuary. Rozwiązania te pozwalają na zmniejszenie zużycia mediów oraz papieru toaletowego - są więc nie tylko ekologiczne, ale i ekonomiczne.

Idealnie zaprojektowana łazienka w biurze łączy w sobie funkcjonalność oraz aspekty estetyczne. Wykorzystanie designerskich sprzętów i materiałów sprawia, że staje się ona nie tylko miejscem, w którym załatwia się potrzeby fizjologiczne, ale i swego rodzaju azylem, zapewniającym chwilę samotności w miłym dla oka otoczeniu.

Czytaj także: